Hơn 20 năm chồng vợ, dù không có con chung nhưng nữ NSND luôn được chồng chiều chuộng như thuở ban đầu.
NSND Thanh Ngoan tên thật là Nguyễn Thị Bích Ngoan sinh năm 1966 trong một gia đình có 5 anh chị em tại Thái Bình. Sinh ra giữa cái nôi của nghệ thuật chèo, có nhiều anh chị em, cô dì chú bác tham gia công tác nghệ thuật nên Thanh Ngoan biết hát chèo từ khi còn rất nhỏ. Khi 7-8 tuổi, chị bắt đầu học hát các điệu chèo theo người lớn. Năm 9 tuổi, cô được gia đình cho đi hát, đọc các bản tin trên loa phát thanh ở xã.
Năm 13 tuổi, học xong lớp 7, chị thi đỗ vào Nhà hát Chèo Việt Nam và xa gia đình ra Hà Nội học, bắt đầu theo đuổi nghiệp hát chèo chuyên nghiệp. Tới nay, Thanh Ngoan đã gắn bó với lĩnh vực này hơn 40 năm.
Năm 1981, khi mới 15 tuổi, chị được chọn để thi Tiếng hát Chèo hay lần thứ nhất tại Thái Bình, bắt đầu gây chú ý và được mọi người gọi với tên "Ngoan Béo". Năm 1988, chị tham gia cuộc thi ở Nam Định, vào vai chủ quán Hồng Châu trong vở "Hồ Xuân Hương" cũng gây chú ý. Năm 1993, dù đang mang bầu hơn 8 tháng và đã có nhiều huy chương, Thanh Ngoan vẫn được Giám đốc Nhà hát Chèo yêu cầu tham gia hội diễn ở Ninh Bình vì không ai thay thế được vai diễn này.
Từ vai diễn đầu tiên - Đào Huế trong vở "Chu Mãi Thuần" - đến vai Hoạn Thư trong vở "Thúy Kiều", NSND Thanh Ngoan luôn nỗ lực hết mình để hoàn thành xuất sắc mỗi vai diễn.
Với lối diễn chân thực, cảm xúc, Thanh Ngoan đã chinh phục trái tim khán giả và gặt hái được nhiều thành công trong sự nghiệp. Năm 1985, lúc mới ra trường, chị được thầy Mạnh Tuấn mời diễn trong đĩa "Hề đố đá" vì thấy có duyên với hát chèo. Đến năm 1987-1988, chị đã có những đĩa tấu hài riêng.
Nhắc đến Thanh Ngoan phải nhắc tới những vai diễn đậm dấu ấn riêng của chị trong các vở: Nỗi đau tình mẹ, Vợ chồng Cả Dọc, Hồ Xuân Hương… Đặc biệt, Thanh Ngoan chính là người đầu tiên đưa ca trù vào chèo và để lại tiếng vang lớn không chỉ trong nghề mà còn với khán giả yêu bộ môn nghệ thuật này.
Không những vậy, nữ nghệ sĩ còn mang cả hát xẩm ra thế giới và nổi tiếng với bài Sướng khổ vì chồng từ châu Âu tới châu Mỹ. Sau này, nữ nghệ sĩ còn được đặc biệt yêu thích với bài xẩm Thập ân với nội dung 10 điều ghi nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ.
Nữ nghệ sĩ đoạt nhiều huy chương, giải thưởng về nghề nghiệp như: HCV Giọng hát chèo hay tỉnh Thái Bình năm 1981, HCV Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 1988, 1990, 1995; Diễn viên xuất sắc của sân khấu chèo Hà Nội năm 1991, HCV Giọng hát chèo toàn quốc 1992…
Không chỉ nhiệt huyết với nghệ thuật, nghệ sĩ Thanh Ngoan còn từng là Ủy viên Hội Liên hiệp Thanh niên Tp.Hà Nội, Chủ tịch Hội nghệ sĩ trẻ Hà Nội…
Năm 2012, Thanh Ngoan trở thành Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam. Và năm 2019, nữ nghệ sĩ được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND. Ở tuổi xế chiều, NSND Thanh Ngoan vẫn không ngừng học hỏi, trau dồi nghề nghiệp. Cách đây 3 năm, chị vừa bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ Nghệ thuật học.
Dù gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp, NSND Thanh Ngoan có những trắc trở trong đời sống riêng. Người chồng đầu của NSND Thanh Ngoan làm âm thanh, ánh sáng. Theo lời kể của Thanh Ngoan thì anh là người hiền lành, ít nói, tốt tính và tài năng nhưng gia trưởng, bảo thủ.
Trong khi đó, Thanh Ngoan vừa tài năng vừa xinh đẹp lại nổi tiếng nên không tránh khỏi người thương kẻ mến. Dù rất chung thủy nhưng chồng muốn Thanh Ngoan lùi lại phía sau để chuyên tâm vai trò làm người phụ nữ trong gia đình.
Chính điều đó đã khiến tình cảm vợ chồng dần nguội lạnh rồi ly hôn khi cậu con trai chung vừa lên 7 tuổi. Sau khi hôn nhân đổ vỡ, cả hai người đều đi bước nữa, con trai ở với nữ nghệ sĩ. Con trai NSND Thanh Ngoan cũng tốt nghiệp trường Đại học Sân khấu Điện ảnh khoa Quay phim.
Sau một lần đổ vỡ, nữ nghệ sĩ tìm thấy hạnh phúc bên người chồng kém 7 tuổi, làm trong lĩnh vực xây dựng. Chồng NSND Thanh Ngoan là người luôn thấu hiểu, ủng hộ vợ trong công việc và cuộc sống.
Được chồng chiều chuộng hết mực, NSND Thanh Ngoan vẫn có chút tiếc nuối vì cả hai không có con chung nhưng ông xã lại luôn an ủi, động viên chị.
Hơn 20 năm gắn bó bên nhau, tình cảm của họ vẫn mặn nồng như thuở ban đầu. Mỗi khi có dịp, ông xã sẽ đồng hành cùng NSND Thanh Ngoan trong các buổi diễn, ngồi dưới khán đài theo dõi chị diễn xuất.
Cuối năm 2022, sau 44 năm cống hiến cho nghệ thuật chèo, NSND Thanh Ngoan về hưu nhưng vẫn miệt mài truyền lửa cho thế hệ trẻ qua việc hướng dẫn, đào tạo, truyền dạy và phát triển các loại hình nghệ thuật như hát văn, hát xẩm, ca trù và thực hiện các đề án nghệ thuật.
Năm 2023, NSND Thanh Ngoan gây chú ý khi làm giám khảo trong chương trình truyền hình thực tế "The New Mentor". Thông qua những lời nhận xét chuyên nghiệp từ chị, các thí sinh có thêm hiểu biết và kinh nghiệm để tiếp cận với nghệ thuật truyền thống của Việt Nam.